Wat is H.E.M.A.?
Historical European Martial Arts
H.E.M.A. (Historical European Martial Arts) is de internationale benaming voor de verschillende Europese krijgskunsten die buiten het bekende sportschermen, boksen of worstelen vallen. Meestal wordt er zwaardvechtkunst mee bedoeld uit de middeleeuwen en renaissance.
Europa heeft diverse historische krijgskunsten en bijbehorende tradities. Deze worden nog steeds door groepen beoefend, onderzocht en overgedragen aan de volgende generaties.
Geschriften
De Europese krijgskunst heeft een rijke historie. Conflicten werden dikwijls opgelost met geweld. Het is dan ook bijna vanzelfsprekend dat er in Europa een grote variatie aan krijgskunsten zijn ontstaan. Ook gedurende de middeleeuwen werden deze al overgedragen via tekeningen, diagrammen, geschriften en mondelinge overlevering. Aan het einde van de middeleeuwen werden steeds meer boeken over krijgskunst geschreven en na de middeleeuwen zelfs gedrukt. Ze worden fechtbucher genoemd: vecht- of schermboeken.
De vechtmeesters van de Europese krijgskunsten hebben prachtige boekwerken achtergelaten met daarin uitgebreide teksten en levendige en soms zeer bloederige afbeeldingen. We hebben daarom de beschikking over een heleboel informatie over Europese middeleeuwse krijgskunsten en zelfverdedigingstechnieken.
Meester Lichtenauer en de Kunst Des Fechtens
Vrijwel alle middeleeuwse zwaardvechtmeesters uit Noord-Europa benoemen als oorsprong van hun kunst de mysterieuze Meester Lichtenauer. Hij was degene die rond 1320 een stijl van vechten ontwikkelde die tegen het einde van de middeleeuwen een grote navolging kende van meesters uit heel Europa. Deze stijl werd simpelweg; 'Kunst Des Fechtens' genoemd, wat de kunst van het vechten betekent, of eenvoudig vechtkunst/schermkunst.
Lichtenauer vatte de kunst samen in een merkvers (rijmvers) waarvan passages en termen tot aan de 17e eeuw werden gebruikt door latere meesters. Het is echter goed mogelijk dat hij dit merkvers op zijn beurt van oudere, vooralsnog onbekende, meesters had geleerd en dat het dus om een nog oudere traditie gaat.
Hoe oud deze kunst werkelijk is, is moeilijk te zeggen. Maar de overstap van mondelinge overlevering naar schriftelijk vastleggen vond in de 14de en 15de eeuw plaats. Latere meesters uit de 15de eeuw werkten het leerrijm van Lichtenauer uit in zogenaamde Fechtbucher.
H.E.M.A. tegenwoordig
Sinds het einde van de 20ste eeuw is er een herleving van interesse in de Europese krijgskunsten. Traditionele Europese worstelvormen en zelfverdedigingskunsten krijgen weer grotere bekendheid en populariteit. Er is een groeiend aantal clubs en scholen die zich toeleggen op de oude Europese krijgskunsten.
Met name de Middeleeuwse zwaardvechtkunst is populair. De afgelopen 20 jaar zijn er in Nederland zo'n 9 scholen opgericht met ruim 20 locaties waar deze kunst wordt beoefend en overgedragen. Sommige groepen legen zich toe op ongewapend vechten of rapier, andere op messer. De meest populaire vorm van zwaardvechtkunst binnen H.E.M.A. is het vechten met het langzwaard. Veruit de meeste scholen geven les en organiseren toernooien voor dit wapen. De meeste scholen geven echter ook cursussen in de andere middeleeuwse wapens. De afgelopen jaren zie je op toernooien ook zwaard & beukelaar, messer en rapier in de competitie.
H.E.M.A. als sport
H.E.M.A. neemt de laatste jaren sterk aan populariteit toe. Met name de zwaardvechtkunst uit de late middeleeuwen kent een groeiend aantal scholen en verenigingen. De meeste grote H.E.M.A.-evenementen zijn dan ook vaak een combinatie van workshops, demonstraties en toernooien, met de nadruk op het middeleeuwse langzwaard. De Zwaardkring richt zich met name op de kunst van het langzwaard. Dit wisselen we af met bijvoorbeeld messer, zwaard & beukelaar, stafwapens en worstelen/ dolkvechten.
De lessen zijn gericht op het oefenen van technieken en beweging, afgewisseld met contactoefeningen en sparren. Met de juiste beschermende uitrusting en trainingswapens kun je deze in oorsprong dodelijke technieken veilig oefenen.
Toernooien en evenementen
Tegenwoordig zijn er landelijke en internationale toernooien waar deelnemers tegen elkaar ten strijde trekken. Een groep leerlingen en instructeurs van De Zwaardkring neemt hier geregeld aan deel.
Net als bij het moderne sportschemen is het doel om de tegenstander te raken zonder zelf geraakt te worden. Je mag echter ook worstelingen, klemmen en ontwapeningen gebruiken. Je scoort punten met een goed geplaatste slag, steek of snede, of met een effectieve worsteling of ontwapening.
Tijdens het gevecht draagt een deelnemer een speciale beschermende uitrusting. Als wapen gebruikt men een zogenaamde feder: een replica van laat-middeleeuwse oefenzwaarden die bot zijn en flexibel in de punt. Hiervan bestaan zowel tweehandige als eenhandige varianten.
